Kennisrotonde: Effectief onderwijs in muziek en beeldende vorming voor kinderen van 4-12 jaar

PLPO verbindt praktijk met wetenschap

De verbinding tussen praktijk en wetenschap is belangrijk, daarom verwijst PLPO vijf keer per jaar naar één of meer publicaties op ‘De Kennisrotonde’ van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek. De Kennisrotonde is het online loket van NRO voor wetenschappelijk onderbouwde beantwoording van vragen uit het onderwijs.

Deze keer vestigen wij de aandacht op de vraag:

Wat zijn gevolgen en kenmerken van effectief onderwijs in muziek en beeldende vorming voor kinderen van 4-12 jaar?

Antwoord van de Kennisrotonde

Naast een grotere verbondenheid en een betere persoonlijke en sociale ontwikkeling draagt kunst- en cultuuronderwijs bij aan het fonologisch bewustzijn en de taalontwikkeling van leerlingen. Kunst- en cultuuronderwijs bevordert ook hun creativiteit en culturele betrokkenheid. Expliciete instructie in anders leren denken en aandacht voor een plezierige en belonende ervaring kunnen de impact van kunst- en cultuuronderwijs versterken.

Volgens de landelijke monitor cultuureducatie lijken steeds meer scholen een visie op cultuureducatie op te stellen of te hebben. Het aantal scholen dat een samenhangend cultuurprogramma heeft, is eveneens toegenomen. Ondanks de aandacht voor kunst- en cultuureducatie blijft de vraag wat de impact is en wat dat onderwijs – waaronder muziek en beeldende vorming – voor leerlingen op de basischool succesvol kan maken.

Verbondenheid en persoonlijke en sociale ontwikkeling

Door deelname aan kunst- en cultuuronderwijs (met name drama- en muzieklessen) ontwikkelen leerlingen betere sociale relaties en sociaal gedrag, en wordt de groepscohesie versterkt. Daarnaast draagt kunst- en cultuuronderwijs bij aan de persoonlijke en sociale ontwikkeling. Muziekonderwijs geeft leerlingen een beter gevoel van welzijn en verbondenheid. Ook voelen leerlingen zich meer betrokken bij het leren.
Het delen van muziek van de eigen culturele achtergrond zorgt bij leerlingen in het voortgezet onderwijs voor culturele erkenning en sociale inclusie. Die leeftijdsgroep ervaart dan een betere kwaliteit van leven en raakt minder snel betrokken bij een conflict. Dit is een vorm van muziekonderwijs die het basisonderwijs eveneens aanbiedt. Ook door deelname aan drama-activiteiten behalen leerlingen betere leerresultaten op het persoonlijke, sociale, esthetische en culturele vlak.

Fonologisch bewustzijn en taalontwikkeling

Muziekonderwijs draagt bij aan de taalontwikkeling van leerlingen en het fonologisch bewustzijn. Na deelname aan een programma voor muziekonderwijs krijgen leerlingen van gemiddeld vijf jaar een betere auditieve perceptie en een beter fonologisch bewustzijn.

Creativiteit en culturele betrokkenheid

Vooral deelname aan muziekeducatie levert een bijdrage aan de creativiteit en culturele betrokkenheid van leerlingen. Hun academische prestaties gaan omhoog en ze nemen meer deel aan artistieke activiteiten. Leerlingen bezoeken meer voorstellingen en lezen meer boeken.

Goed lesgeven versterkt de impact van kunst- en cultuuronderwijs

Expliciete instructie in anders leren denken en aandacht voor een plezierige en belonende ervaring – door onder meer een goede kwaliteit in het lesgeven – kunnen de impact van kunst- en cultuuronderwijs versterken. In het voortgezet onderwijs kan tijdens lessen in beeldende vorming expliciete instructie om divergent te denken het creatieve proces bij leerlingen bevorderen. De nadruk ligt dan op anders leren denken, op het formuleren van verschillende antwoorden op een probleem. Deze werkwijze van receptieve en productieve kunstbeoefening lijkt ook toe te passen in het primair onderwijs; naast aandacht voor metacognitie – denken over het denken.
De positieve impact op persoonlijke en sociale ontwikkeling komt alleen voor als leerlingen een plezierige en belonende ervaring hebben. Naast de kwaliteit van het lesgeven in muziek, zijn de mate waarin leerlingen succes ervaren van invloed op de bevordering daarvan. Hetzelfde geldt of het voor leerlingen een positieve ervaring op de lange termijn is.

Het gehele artikel kunt u lezen op:

https://www.kennisrotonde.nl/vraag-en-antwoord/wat-zijn-gevolgen-en-kenmerken-van-effectief-onderwijs-muziek-en-beeldende

Dit antwoord is tot stand gekomen met dank aan Maurice de Greef (kennismakelaar Kennisrotonde).

De Kennisrotonde van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek is het online loket voor de beantwoording van vragen uit het onderwijs met kennis uit onderzoek. Iedereen die werkt in het po, vo, (v)so, mbo en bij een lerarenopleiding, of nabij de onderwijspraktijk kan vragen stellen. Deze vragen beantwoordt de Kennisrotonde met wetenschappelijk gefundeerde inzichten over wat wel en wat niet werkt.